Nijlpaardenhuis

Aldo van Eyck doceerde aan de toenmalige TH Delft en aan de Academie van Bouwkunst Amsterdam. Een terugkerende opgave aan zijn studenten was ontwerpen voor dieren. Eén van zijn studenten was stedenbouwkundige Joost Váhl. Zijn voorstel voor een nijlpaardenhuis stelt nijlpaarden en mensen in staat elkaar te observeren en elkaar te ontmoeten: door een gat in luchtbruggen kunnen de twee soorten elkaar voorzichtig aanraken en mensen kunnen het nijlpaardenhuis zelfs binnengaan.

Aquarium

Als student ontwierp Jan Verhoeven een aquarium waarvan de helft zich onder zeeniveau bevindt. Via ingenieus kronkelende ruimten lijken mens- en vissenwereld met elkaar in verbinding te staan. Zijn docent Aldo van Eyck publiceerde het ontwerp samen met zijn eigen bespreking ervan in het tijdschrift Forum.

"De ontwerper is er daadwerkelijk in geslaagd een brug te slaan tussen de werelden van de mensen en de vissen (…) de vissen, die hier ook “op bezoek” zijn, kunnen hun mede-bezoekers, de mensen, op hun eigen manier bekijken. Als de bezoeker redelijk ontvankelijk is, kan deze de aanwezige fenomenen – de zee – zeediepte en zeebodem – stromingen en zo meer – waarnemen dankzij de vissen en de architectuur (…). Vanuit de meniscus, een prachtige scheidslijn, zinkt het gebouw even organisch het water in, als dat het uitreikt naar het luchtruim.” (Forum, 1960/61, p. 69)
 

Systemen en ruimtelijke configuraties

De theorieën van de ecologie en de meer abstracte begrippen van de systeemtheorie overlappen elkaar. Volgens de cybernetische theorie van de wiskundige Norbert Wiener (1894 - 1964) is er geen fundamenteel verschil tussen een geautomatiseerd netwerk van machines en een natuurlijk leefgebied. Ze kunnen beiden worden omschreven als interactieve feedbacksystemen waarin communicatiestromen de controle van dynamische omgevingen mogelijk maakt.

In de jaren 1950 en 1960 droeg dit nieuwe inzicht bij aan een andere opvatting van de architectuur en de stad, namelijk als relationeel en gebaseerd op systemen, die ook werd ondersteund door onderzoek uit de hoek van de antropologie en de sociologie.

Samen met de introductie van de computer en de behoefte aan gebouwen om computercentra in te huisvesten, leidde dit onder architecten tot een toenemende belangstelling voor abstracte ruimtelijke configuraties van in elkaar grijpende geometrieën.

In het archief van de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw is dan ook een opvallende conceptuele en formele gelijkenis te zien tussen ontwerpvoorstellen voor de huisvesting van dieren in dierentuinen en die voor de nieuwe werkplekken van de postindustriële samenleving.

Bankgirocentrale Rekencentrum Algemene Bank Nederland

Rudi Bleeker ontwierp tal van schoolgebouwen en kantoren, waaronder enkele vroege computercentra in Breda, Amstelveen en Leusden. Het robuuste karakter van deze grootschalige gebouwen wordt bepaald door sculpturale gevels en ruwe geprefabriceerde betonpanelen.

Concept Design Games

Toen John Habraken doceerde aan het MIT ontwikkelde hij zijn zogenaamde Concept Design Games: open onderzoeksinstrumenten waarmee begrepen kan worden hoe ‘complexe fysieke organisaties’, oftewel gebouwen, worden ontworpen. In overeenstemming met Habrakens visie op participatie houden deze bordspellen rekening met de interactie van een groot aantal betrokkenen. Het opnamesysteem voor alle spellen kon worden gelezen door een computer.
 

Kantorencomplex Siemens München-Perlach

Dit model van Van den Broek en Bakema voor Siemens kan beschouwd worden als een driedimensionaal diagram dat de programmatische organisatie, complexiteit en flexibiliteit van het ontwerp overbrengt op de klant. Elke verdieping werd vertegenwoordigd door een transparant perspex rooster dat kon worden ingevuld met kleur gecodeerde fiches. Het model kon worden verplaatst in een op maat gemaakte koffer.

Faculteit Toegepaste Wiskunde en Computercentrum

Het ontwerp voor dit universitaire complex inclusief vroeg computercentrum is gebaseerd op een repetitieve eenheid in combinatie met grotere ruimten voor de computer- en collegezalen. Het stedenbouwkundig plan van de campus van de TH Twente is ontworpen door Sam Van Embden en Willem Van Tijen, met gebouwen van Piet Blom, Joop van Stigt en Herman Haan.